Forteiland Pampus, rijksmonument en UNESCO Werelderfgoed, opent op 29 mei zijn nieuwe, duurzame energievoorziening. Het artificiële eiland is al sinds zijn begin off-grid: niet verbonden met de wal voor stroom, water of gas. Dit gegeven was de inspiratiebron voor het innovatieve klimaatneutrale energiesysteem.
Door inzet van wind, zon, waterstof, biovergisting en thermische energie kan het eiland het hele jaar fossielvrij zijn eigen boontjes doppen. Voor Pampus een mijlpaal, voor de wereld mogelijk een bemoedigend voorbeeld.
Verdediging van vrijheid
Het forteiland is zijn tijd van meet af aan vooruit geweest. Als sluitsteen van de Stelling van Amsterdam was Pampus in 1895 een hypermodern verdedigingswerk.
Op het eiland moesten tweehonderd soldaten ten tijde van oorlog drie maanden kunnen overleven zonder invloeden van buitenaf. Stroom werd opgewekt door een stoommachine, regenwater werd gezuiverd en voedsel ‘verduurzaamd’: ingeblikt, gepekeld en ingemaakt.
Verval en behoud
State of the art in 1895, maar toen het er écht om spande achterhaald. De Stelling van Amsterdam was niet berekend op de komst van het vliegtuig en zo resteerde van Pampus weinig anders dan een ruïne.
Wel een bouwval met mogelijkheden. Vanaf de jaren vijftig was het eiland decennialang decor voor feesten, betogingen en acties. Hippies riepen er De Vrijstaat Pampus uit, toenmalig premier Lubbers werd er bestreden door kunstenaars en studenten vierden er lustra. Tot eind jaren tachtig aan deze anarchie een einde kwam en het eiland werd gered van verder verval en ondergang.
Een groep pioniers kocht Pampus van de staat en bracht het onder in een stichting. Belangrijkste doel: behoud van eiland en fort voor toekomstige generaties.
Verdediging van de toekomst
In de 21e eeuw staat Pampus, net als de rest van de wereld, voor een grote klimaatopgave. Een opgave waarin het als klein eiland een grote rol durft te spelen: die van wereldwijde showcase voor de energietransitie en het verduurzamen van erfgoed.
Daarom is Pampus – na jaren van onderzoek en verbouwingen – tegenwoordig niet alleen historisch van belang, maar ook voorbeeldig voor een klimaatneutrale, fossielvrije en circulaire toekomst. Door te laten zien hoe op het eiland en op andere (lastig te bereiken) locaties kan worden omgegaan met energie, water, grondstoffen en transport heeft Pampus impact.
‘Historisch icoon met actuele boodschap’
In aanwezigheid van zijn vooruitstrevende en idealistische partners en tal van genodigden uit de wereld van Klimaat en Energie opent het eiland op 29 mei dus zijn uitzonderlijke energiecentrale.
Pampus zal bij die gelegenheid tonen hoe ter plaatse door wind, zon en biovergisting stroom wordt opgewekt en hoe een combinatie van groene waterstof, lithiumbatterijen, thermische opslag en warmtepompen voor energieopslag zorgt. Met deze vernieuwende combinatie van bewezen technieken voorziet het eiland niet alleen jaarrond in zijn eigen energie, maar vormt het ook een inspiratie voor decentrale energievoorziening. Zo gaan cultuurhistorie en innovatie volgens de initiatiefnemers hand in hand. “Aldus is Pampus anno 2024 een geschiedkundig icoon met een actuele boodschap”.