Maritiem-archeologen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en militairen van de Koninklijke Marine hebben van 15 juni tot en met 1 juli onderzoek gedaan naar twee onderzeeboten die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gezonken in Maleisische wateren. De Maleisische autoriteiten verleenden aan de missie alle medewerking.
De Hr.Ms. O20 lag op de plek waar hij werd verwacht. Bij het verloren gaan zijn zeven bemanningsleden omgekomen. Het andere wrak, de Hr.Ms. KXVI, is niet aangetroffen. Deze onderzeeboot is illegaal geborgen. Daarmee is het oorlogsgraf van de 36 bemanningsleden geschonden. Gevonden zijn slechts vergraven grond en achtergebleven ijzeren platen en andere objecten van zowel de bergingsactiviteiten als vermoedelijk van de onderzeeboot.
Eerdere expeditie
Bij een expeditie in Maleisische wateren in 2019 bleken al twee andere onderzeeboten, Hr.Ms. KXVII en Hr.Ms. O16, te zijn verdwenen als gevolg van illegale bergingen. Ook toen werkte de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) constructief samen met de Koninklijke Marine en de Maleisische overheid.
Martijn Manders, maritiem archeoloog van de RCE, leidde beide expedities: ”Gezien de ervaringen van 2019 en omdat ook de KXVI was verdwenen, was er weinig hoop voor de O20. We waren dan ook blij verrast om te ontdekken dat deze onderzeeboot er nog ligt“.
Het ijzer van deze schepen is kostbaar en gewild. Het is van uitzonderlijk hoge kwaliteit omdat het vervaardigd is voordat vanaf 1945 kernwapens in de atmosfeer zijn ontploft. Daardoor is het ijzer bij de productie niet blootgesteld aan radioactiviteit en heeft het een lage achtergrondstraling.
Beheerplan cultureel erfgoed
De komende tijd wordt met de Maleisische overheid overlegd hoe de O20 het beste beschermd kan worden tegen illegale bergers. Hiervoor wordt een langdurig beheerplan opgesteld. Ook de locaties waar de andere onderzeeboten zijn gezonken, zijn volgens Manders nog van waarde als gedenkplaats. Voor deze locaties wordt eveneens een plan uitgewerkt.
Laatste rustplaats
De gezonken onderzeeboten vormen de laatste rustplaats van de opvarenden. Het zijn oorlogsgraven. Net als vijf jaar geleden, is ook nu een herdenkingsceremonie gehouden door de Nederlandse expeditieleden.
De nabestaanden van de omgekomen militairen zijn inmiddels geïnformeerd over de bevindingen van het onderzoeksteam. Dit najaar zal nog een speciale bijeenkomst voor de nabestaanden worden gehouden.
Foto: Nadat het wrak van de onderzeeboot O20 is gevonden hebben duikers van de rijksdienst en de Maleisische marine gedoken op het wrak (foto Martijn Manders/RCE).