Ambachtelijke beroepen zoals schoenmaker, hoefsmid en glasbewerker staan onder druk door vergrijzing en gebrek aan nieuwe instroom van jongeren (Rapport SCP Eigentijdse Ongelijkheid, 2023). Dat zorgt voor minder vaklieden, voor een afname van gereedschappen en machines en voor het verdwijnen van kennis over erfgoed.
Mensen maken erfgoed
Als het ambacht verdwijnt, gaat veel dat mooi en kostbaar is teloor. Denk aan de instrumentenmaker. Als een student ervoor kiest om vioolbouwer te worden, blijft niet alleen kennis behouden over de 40 onderdelen van een viool, maar ook over het gebruik van speciaal vioolgereedschap. Musici kunnen dan hun instrument in eigen land laten onderhouden, waardoor luisteraars kunnen blijven genieten van de muziek die zij daar maken.
Denk ook aan de stukadoor die doorleert voor sierstukadoor. Deze meester ambachtslieden zorgen ervoor dat decoratief stucwerk intact blijft en dat historische gebouwen worden onderhouden, met troffels en sjablonen. Zo kunnen ook toekomstige generaties deze schoonheid ervaren.
Half miljoen extra
Het Cultuurfonds investeert daarom extra in deze ambachtsketen met 500.000 euro via de Ambacht in Beeld Opleidingsdagen en het Ambacht in Beeld Festival. Op beide evenementen maken jongeren op een leuke en leerzame manier kennis met ambachten.
“Met deze extra geldinjectie blijven de Ambacht in Beeld Opleidingsdagen en het Festival plaatsvinden door heel Nederland, zodat jongeren kennis maken met allerlei ambachten, zich inschrijven voor deze belangrijke opleidingen en vakmensen van de toekomst worden”, zegt Cathelijne Broers, directeur van het Cultuurfonds.
Opleidingsdagen
De Ambacht in Beeld Opleidingsdagen zijn bedoeld voor scholieren met maakdrang op het vmbo, havo en vwo. De dagen bieden scholieren de kans om kosteloos kennis te maken met 20 verschillende ambachtelijke vakopleidingen zoals pianotechniek, goudsmeden, diamantslijpen, restauratie-timmeren en schoenmaken. Anders dan een onderwijsmarkt staat niet het presenteren centraal, maar het zelf doen.
“De bijzondere bijdrage van het Cultuurfonds stelt ons in staat om de Ambacht in Beeld Opleidingsdagen, na de succesvolle pilot in 2023, voor meerdere jaren te organiseren”, verklaart Wendy van Wilgenburg initiatiefnemer en directeur van de Stichting Ambacht in Beeld. “Ambachtelijk vakmanschap is cruciaal voor behoud van ons culturele erfgoed én voor innovatie. We hebben de nieuwe generatie ambachtslieden hard nodig, de vakopleidingen verdienen het om in de kijker te staan en veel meer instroom te krijgen”.
Met de steun van het Cultuurfonds, het ministerie van OCW, het Instituut Gak en de Stichting Gansoord kan de Stichting Ambacht in Beeld tot en met 2026 edities houden in Utrecht (2024), Zwolle (2025) en Eindhoven (2026).
Festival
De Opleidingsdagen vinden dit jaar plaats op 16 en 17 oktober in DeFabrique in Utrecht. De toegang is gratis na aanmelding. De Opleidingsdagen zijn onderdeel van het Ambacht in Beeld Festival, dat op 21 en 22 september wordt gehouden in de NDSM Loods in Amsterdam.
Het Ambacht in Beeld Festival, dat sinds 2013 bestaat, laat een divers publiek van alle leeftijden kennismaken met ambachtslieden uit binnen- en buitenland. De kaartverkoop voor workshops en masterclasses begint op 1 september. Kinderen tot 13 jaar hebben gratis toegang.
Cultuurfonds
Het Cultuurfonds investeert ieder jaar ruim 40 miljoen euro in cultuur en natuur. Dat geld gaat naar zo’n 4.000 projecten door heel Nederland, in het Caribisch deel van het koninkrijk en in Suriname. Dat doet het fonds met bijdragen van de VriendenLoterij en Nederlandse Loterij, schenkers en donateurs en samen met partners.
Cathelijne Broers: “We zetten ons in voor erfgoed, zodat het niet verloren gaat. Daarom ondersteunen we jaarlijks honderden projecten waarbij talent op het gebied van de ambachten een kans krijgt om zich te ontwikkelen, en oudere generaties hun kennis kunnen overdragen. Om deze ambitie te verwezenlijken is meer geld nodig van particuliere schenkers”. www.cultuurfonds.nl/ambachten
Foto: Als het ambacht verdwijnt, gaat veel dat mooi en kostbaar is teloor (foto Bram Kloos).