Alle villa’s in de Plantsoenstraat te Doetinchem worden mogelijk gemeentelijk monument. Vier genieten al die status, voor de beoordeling van de overige vijf doet het stadsbestuur een beroep op een cultuurhistorisch adviesbureau. Dat wikt en weegt cultuurhistorie en architectuur en komt met een aanbeveling.
De lokale overheid reageert op een gezamenlijke voordracht voor de monumentenstatus van Heemschut Gelderland en de historische vereniging Deutekom. Die status moet de monumentale bebouwing betere bescherming bieden tegen aantasting en verdergaande verstening van de ooit groene tuinerven een halt toeroepen. Het Cuypersgenootschap ondersteunt het verzoek van beide organisaties.
De Plantsoenstraat wordt, vanwege het plantsoen en het ensemble aan monumentale gebouwen, omschreven als de mooiste straat aan de rand van het stadshart van Doetinchem. De schoonheid van de lommerrijke straat schuilt volgens de erfgoedbeschermers vaak in details. Bijvoorbeeld in de prachtige houtgesneden dakoverstekken van nummer 87 (CASA CARA).
‘Meer garanties tot veiligstelling nodig’
Het gaat bij de beschermingsaanvraag om de villa’s met huisnummer 75, 81, 83-85, 87 en 93. Die panden hebben sinds april 2023 een CHW-status, dat wil zeggen dat ze cultuurhistorisch waardevol zijn bevonden en niet langer vogelvrij.
Heemschut en Deutekom vinden dat echter niet toereikend, een plaats op de monumentenlijst is verstrekkender en biedt meer garanties tot veiligstelling van het erfgoed. De vier villa’s die al op de gemeentelijke monumentenlijst staan zijn de huisnummers 73, 77, 89 en 91.
Eclectische stijl
Alle negen villa’s zijn, latere toevoegingen daargelaten, in eclectische stijl opgetrokken in het laatste kwart van de negentiende eeuw. Ze behoren tot de vroegste stadsuitbreiding van de Achterhoekse gemeente na slechting van de vestingwerken.
Als oorspronkelijke woonhuizen zijn ze een belangrijk onderdeel van het oeuvre van stadsbouwmeester Jan Ovink senior (1836-1925), de nestor van de architectenfamilie die veel bebouwing heeft ontworpen in Doetinchem en wijde regio.
Lopende de procedure geldt voor de vijf villa’s voorbescherming. Dit betekent dat er tussentijds niets ongewenst mag gebeuren. Heemschut en Deutekom wijzen op een andere positieve ontwikkeling in de Plantsoenstraat: “Het al als monument erkende hoekpand op nummer 73, waarvan het erf dreigde te worden volgebouwd, is opgeknapt en heeft aan de voorkant zijn tuin terug. Mede door verzet uit de buurt heeft het straatbeeld daardoor aanzienlijk aan belevingswaarde gewonnen”.
Foto: De Plantsoenstraat wordt, vanwege het plantsoen en het ensemble aan monumentale gebouwen, omschreven als de mooiste straat aan de rand van het stadshart van Doetinchem (foto Leo ten Have).